ރާއްޖެ ބަދަލުވުން: ތާރީޚީ ދަތުރެއް

ރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި، ޖެނުއަރީ 1، 1953 އަކީ މުހިންމު ދުވަހެކެވެ. ސިލޯނުގައި ހުންނަވާ އިނގިރޭސި ހައިކޮމިޝަނަރު ސަރ ސެސިލް ސޭޔަރސް، ރާއްޖެއަށް އަލަށް ލިބުނު ޖުމްހޫރިއްޔާއެއްގެ މަޤާމު ރަސްމީކޮށް ޤަބޫލުކުރެއްވިއެވެ. މި މުހިންމު މުނާސަބަތު ފާހަގަކުރީ ވެރިރަށް މާލޭގައި ބޭއްވި ދިރުން ހުރި ރަސްމިއްޔާތެއްގައެވެ. މި ރަސްމިއްޔާތުގައި އެޗް.އެމް.އެސް ސިލޯނާއި، ސިލޯނުގެ ކަނޑުގެ ސިފައިންގެ އުޅަނދު އެޗް.އެމް.އެސް ވިޖާޔާގެ ކޮމާންޑަރާއި ކްރޫންނާއި، ސިލޯނުގެ މިނިސްޓްރީ އޮފް ޑިފެންސް އެންޑް އެކްސްޓަރނަލް އެފެއާޒްގެ މޭޖަރ ޖަޔަވިކްރާމާ، ލޭޑީ ސައިއަރސް، އަދި އެއަރ ކޮމޮޑޯ ކޮކްސް ފަދަ ޝަރަފުވެރި މެހެމާނުން ހިމެނުނެވެ.

މި އުފާވެރި މާހައުލުގެ ތެރޭގައި ސިލޯނުގެ ބޮޑުވަޒީރު ޑަޑްލީ ޝެލްޓަން ސެނަނަޔަކާގެ މެސެޖެއްގައި ސިލޯނާއި ރާއްޖެއާ ދެމެދު އޮންނަ ޒަމާންވީ ގުޅުމަށް އަލިއަޅުވާލެއްވިއެވެ. އެއީ މިނިވަން ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި އާ ޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ޙައްޤު ޖާގައެއް ތަޞައްވުރުކޮށް، އާ ޖުމްހޫރިއްޔާއަށް އުންމީދީކަން ފާޅުކުރި ކަމެކެވެ. ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އަލަށް އައްޔަން ކުރެއްވި ރައީސް އަމީރު އަމީން ދީދީގެ ޖަވާބުގައި ވަނީ ދެގައުމުގެ ގުޅުން ސިފަވާ ދިގުދެމިގެންދާ އެކުވެރިކަމާއި ހޫނުކަން ފާހަގަކުރައްވައިފައެވެ.

އައު އަހަރުގެ އީދުގައި މީގެ ކުރިން ނުފެންނަ މަންޒަރެއް ފެނިގެން ދިޔައެވެ. އެޗްއެމްއެސް ސިލޯނުގެ ޓީމަކާއި ރާއްޖޭގެ ފުޓްބޯޅަ މެޗެއް ކުޅެވިގެން ދިޔައެވެ. ފިޔާތޮއްޓާއި، ދަނބު ކުލަޔާއި، ނޫ، އަދި ފެހި ކުލައިގެ ކުލަގަދަ ހެދުންތަކެއް ލައިގެން ތިބި އަންހެނުން ފޯރިގަދަކޮށް ކުޅިވަރަށް ހިތްވަރުދީ، އުފާފާޅުކުރުމުގެ ޖާދުވީ ހަރަކާތްތަކުން ތަނަށް ޖޯޝު ގެނެސްދިނެވެ.

ނަމަވެސް އަލަށް އުފެދުނު ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ވަށައިގެން އުފެދުނު އުފާވެރިކަމަކީ ކުރު މުއްދަތެއްގެ އުފަލެކެވެ. މި ތާރީހީ ހާދިސާއަށް ފަހު އެންމެ ނުވަ މަސް ވީތަނާ ރާއްޖޭގައިގައި ހަލަބޮލިކަން އުފެދުނެވެ. ރާއްޖޭން ލިބުނު ޚަބަރުތައް ބުނި ގޮތުގައި ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އިފްތިތާހީ ރައީސް އަދި ބޮޑުވަޒީރު އަމީން ދީދީ އިސްތިއުފާ ދެއްވުމަކީ ބަޣާވާތަކަށް ވުރެ ބޭރުގެ ފިއްތުންތަކުގެ ނުފޫޒު ފޯރާފައިވާ ކަމެކެވެ. ކޮލަމްބޯގައި ލޭމައްޗަށްދިއުމަށް ފަރުވާ ހޯއްދަމުން ވަޑައިގެންނެވި އަމީން ދީދީ އަވަސްއަވަހަށް އެނބުރި މާލެއަށް ގެނެވިއްޖެއެވެ. އޭގެ ފަހުން އިސްތިއުފާ ދެއްވުމާއެކު ސިލޯނުގައި ހުންނަވާ ރާއްޖޭގެ ސަރުކާރުގެ މަންދޫބު ހިލްމީ ދީދީ ވެސް އިސްތިއުފާ ދެއްވިއެވެ. އެއީ އަމީން ދީދީގެ ތާއީދާ ނުލައި އޭނާގެ ވާޖިބު އަދާނުކުރެވޭ ކަމަށް ވިދާޅުވެ އެވެ.

އަމީންގެ ދެބޭންގެ ދެދަރި ބޭފުޅެއް ކަމަށްވާ ކުރީގެ ނައިބު ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ދީދީއާ އެކު އިބްރާހިމް އަލީ ދީދީ ވެރިކަމަށް އިސްވެވަޑައިގަތީ މި ހަލަބޮލި ދުވަސްވަރުގައެވެ. އަމީން ދީދީ ހައްޔަރުކުރި ކަމުގެ ސާބިތު ނުހިފޭ އަޑުތަކެއް ފެތުރިފައިވާއިރު، އެބޭފުޅާގެ އަނބިކަނބަލުންނާއި އަންހެން ދަރިފުޅު ކޮލަމްބޯގައި ތިއްބެވީ އެބޭފުޅުންގެ ވަޒަނުން އަންނާނެ ޚަބަރެއްގެ އިންތިޒާރުގައެވެ.

ޖުމްލަ 93،000 އަށް ވުރެ ގިނަ އާބާދީއެއް އޮންނަ އަދި މީހުން ދިރިއުޅޭ 200 ޖަޒީރާތަކެއް ހިމެނޭ ދިވެހިރާއްޖެއަށް ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވި އިރު، ޚާއްސަކޮށް ކާބޯތަކެތީގެ ދަތިކަން ކުރިމަތިވި އެވެ. އެހީއަށް އެދުނު އެދުންތައް ސިލޯނަށް ފޮނުވުމުން އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މީގެ ކުރިން 7،000 ބަސްތާ ފުށް ފޮނުވާފައިވެ އެވެ. މި މަސައްކަތްތައް ކުރި ނަމަވެސް ކާބޯތަކެތީގެ ދަތިކަން ދެމިއޮތުމުން މިޖަޒީރާ ގައުމުގެ ނާޒުކުކަން ފާހަގަކޮށްލެވެ އެވެ.

ހިތާމަވެރި ބަދަލުތަކެއް އައުމަށްފަހު 1954 ވަނަ އަހަރުގެ ޖެނުއަރީ މަހުގެ 19 ވަނަ ދުވަހު ވެރިކަމުން ދުރުވި ފުރަތަމަ ރައީސް އަދި ބޮޑުވަޒީރު އަމީރު އަމީން ދީދީ އަވަހާރަވިކަން އިއުލާން ކުރެވުނެވެ. ޚިޔާލުތަފާތުވުންތަކުގެ ތެރޭގައި ފޮރުވިފައިވާ އަމީންގެ ކުއްލި އަވަހާރަވުމުން ބަދުނަސީބެއް ކަމަށް ދޭހަވާ ހާލަތްތަކެއްގެ އިޝާރާތެއް ލިބުނެވެ. ވެރިކަމުން ދުރުކުރި ފަހުން އަމީން ހުންނެވީ މާލޭ ކައީރީގެ ފަޅުރަށެއް ކަމަށްވާ ދޫނިދޫގައެވެ. ރަސްމީ ބަޔާނުގައި ނަކަލުކޮށްފައި ވަނީ މިހާރުގެ ސަރުކާރުގެ ޚިޔާލުތަފާތުވާ މީހުންގެ ތާއީދާއެކު މާލެއަށް އެމަނިކުފާނު ވަޑައިގަތުމުން، ހަމަނުޖެހުން އުފެދި އަމީން ދީދީ ހިމެނޭ ގޮތަށް ބައެއް ފަރާތްތަކަށް އަނިޔާތަކެއް ކުރިމަތިވި ކަމަށެވެ. މާލެ ނުގެނެސް އަމީން ދީދީ ފާސްދާނު ލައިފައި ވަނީ ވިހަމަނާފުށި (ކުރުނބާ މޯލްޑިވްސް) ގައެވެ.

މި ހަލަބޮލި ޙާދިސާތަކަށްފަހު، ރަސްކަމެއް އަލުން ޤާއިމުކުރުމަށް އިޚްތިޔާރުކޮށް، 1954 ވަނަ އަހަރުގެ ފެބްރުއަރީ މަހުގެ 22 ވަނަ ދުވަހު ރާއްޖޭގެ ޤައުމީ މަޖިލިސް ބޭއްވިއެވެ. އެ މަޖްލީހުން އަމީރު މުހައްމަދު ފަރީދު ދީދީ ރަސްކަލަކަށް ކަނޑައަޅުއްވުމުން އެމަނިކުފާނު އައްޔަން ކުރެވުނެވެ. މިއާއެކު މީގެ އަހަރެއްހާ ދުވަސް ކުރިން އަމީން ދީދީގެ ލީޑަޝިޕްގެ ދަށުން އިއުލާންކުރެއްވި ތާރީޚީ ޖުމްހޫރިއްޔާ، އަނެއްފުށަށް ފުރޮޅިގެން ދިޔައެވެ.

ޚިޔާރުކުރެވުނު ރަސްކަލެއްގެ ގޮތުގައި އިސްކުރެވުނީ 50 އަހަރުގެ ފަހުކޮޅުގެ އުމުރުފުޅެއްގައިވާ އަމީރު މުހައްމަދު ފަރީދު ދީދީ އެވެ. އެމަނިކުފާނަކީ ތަޖުރިބާކާރު ދައުލަތުގެ ވެރިއެއް ކަމުގައިވާ ޝަރަފުވެރި ނަސްލަކުން އުފަންވެވައިގެން ހުންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. މީގެ އަހަރުތަކެއް ކުރިން ރަސްކަމާ  ހަވާލުވެވަޑައިގަތުމަށް އާލާސްކަންފުޅުގެ ސަބަބުން ހުރަސްއެޅުނު ރަސްގެފާނު، އަމީރު އަބްދުލް މަޖީދު ދީދީގެ ދޮށީ ދަރިކަލުންނެވެ.

ގައުމީ ޖަލްސާގެ މި ނިންމުމަށް މުޅި ރާއްޖޭގައި ފުޅާދާއިރާއެއްގައި ރުހުން ލިބި، މާލޭގައި ތާއީދުގެ މުޒާހަރާތައް ފެތުރިގެން ގޮސް ރާއްޖެތެރޭގެ ރަށްރަށުގައި އެތާއީދު ގުގުމާލި އެވެ.

މާޗް 7، 1954 ގައި ބާއްވަން ހަމަޖެހިފައިވާ ރަސްކަމަށް އިސްކުރެއްވުމުގެ ރަސްމިއްޔާތަކީ ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަހުގައި އާ ބާބެއް ލިޔެވި، ބޮޑުވަޒީރަކު ނަންގަވައި، އަމީރު މުހައްމަދު ފަރީދު ދީދީގެ އިހުތިރާމް ލިބިގެންވާ ލީޑަޝިޕްގެ ދަށުން ސަރުކާރެއް އުފެއްދުމަށް މަގުފަހިވާނެ މުނާސަބަތެކެވެ.