އެންޓާޓިކާގެ ފިނި ފެންގަނޑު ކައިރީގައި ދާދި ފަހުން ކުރި ދިރާސާއެއްގައި ސައިންސްވެރިންނަށް ވަނީ ކަނޑުގެ އާބާދީއެއްގެ ސިފަ ގާތްގަނޑަކަށް އެހެން ދުނިޔެއެއްގެ ގޮތުގައި ފެންނަ އަޖައިބު ކުރުވަނިވި މަޚްލޫގެއް ފެނިފައެވެ. އާންމު މޭވާއެއްގެ ނަމުން ނަން ދީފައިވާ އެންޓާކްޓިކް ސްޓްރޯބެރީ ތަރި (Promachocrinus fragarius) އަކީ އޭގެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ސިފަތަކުން ކަނޑުގެ ބަޔޮލޮޖިސްޓުންގެ ހިތް ދަމައިގަތް ތަރިއެކެވެ. ވިހި އަތްފައި ހުރެފައި އެއިން ކޮންމެ ގުނަވަނެއްގައި ވެސް ވަކި ކުރަކި ކަމަކާއި ވަކި ބޭނުމެއް ހިފޭގޮތަށް ހުންނަ މި މަޚްލޫޤު ވަނީ އެ މަޚްލޫޤަށް ނަން ލިބިފައިވާ މޭވާއާ ވަރަށް ވައްތަރު ގޮތެއް ހުންނާތީވެސް ސަމާލުކަން ހޯދައިފައެވެ.
ޔުނިވާސިޓީ އޮފް ކެލިފޯނިއާ، ސެން ޑިއޭގޯގެ މެރިން ބަޔޮލޮޖީ ޕްރޮފެސަރު ގްރެގް ރޯސް އިސްކޮށް ހުންނަވައިގެން އެމިލީ މެކްލަފްލިން އާއި ނެރިޑް ވިލްސަން ފަދަ ދިރާސާވެރިންގެ ޓީމަކުން މި ސިއްރު މަޚްލޫގާ ބެހޭ ގޮތުން ހޯދި ހޯދުންތައް ދާދި ފަހުން އިންވަރޓެބްރޭޓް ސިސްޓަމެޓިކްސްގައި ޝާއިއުކުރި އެވެ. ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ބިރުވެރި ގޮތަކަށް ފެނުނު ނަމަވެސް، އެންޓާކްޓިކް ސްޓްރޯބެރީ ތަރި ކައިރިން ބަލާއިރު އޭގެ އަސްލު ޖާދޫ ހާމަވެގެންދެއެވެ. އަތްތިލަ ކަމަށް ބެލެވޭ ބައިގެ މަތީގައި ހުންނަނީ ސްޓްރޯބެރީ އާއި ސައިޒާއި ބައްޓަމަށް އާދަޔާ ހިލާފު ވައްތަރުކަމެއް ހުންނަ ކުދިކުދި އުންތަކެކެވެ.
މި އޮނިގަނޑު ތަކުގެ ގުޅިފައިވާ ބައިތައް ކަމަށްވާ މަޚްލޫޤުގެ ހަށިގަނޑުގައި ހުންނަ ވަށައިގެންވާ ރައްކާތެރިކަމުގެ ފަށަލަތަކުގައި ހާމަވެފައިވަނީ ސްޓްރޯބެރީ ކަހަލަ މޭވާތަކެކެވެ. އޭގެ ކޮޅުގައި ކުދިކުދި ނިޔަފަތިތަކެއް ޖަހާފައިވާ މި މަޚުލޫގަކީ ކަނޑުގެ ބިންގަނޑުގައި އެ މަޚްލޫޤު ރައްކާތެރިކޮށްދޭ އައްޑަނަ ތަކެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތްކުރާ އެއްޗެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ދިގު، ފިޔަތަކެއްހެން ހުންނަ އަތްތަކަކީ އެންޓާކްޓިކް ސްޓްރޯބެރީ ތަރިއަށް ފެނުގެ މާހައުލުގެ ތެރެއިން ފަސޭހަކަމާއެކު ދަތުރުކުރެވޭނެ ގޮތް ހެދުމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެކެވެ.
ސްޓާފިޝް، ސީ އާޗިންސް، އަދި ލަނޑާ ފަދަ ތަފާތު ކަނޑުގެ މަޚްލޫޤުން ހިމެނޭ ކްރިނޮއިޑިއާ ދަރިކޮޅަށް ނިސްބަތްވާ އެންޓާކްޓިކް ސްޓްރޯބެރީ ތަރިއަކީ މިބާވަތުގެ ތަރިތަކުގެ އާއިލާގެ މެމްބަރެކެވެ. ނުރަސްމީ މޮނިކަރ "އެންޓާކްޓިކް ފެދަރ ސްޓާ" އަކީ އޭގެ ތަފާތު ދިރިއުޅޭ ތަނާއި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ސިފައެއްގެ ހެކިތަކެކެވެ. މި ބާވަތުގެ ނަން، "ފްރެގަރިއަސް" އުފެދިފައިވަނީ ލެޓިން ބަހުގެ "ފްރެގަމް" އިންނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ސްޓްރޯބެރީ އެވެ. މިއީ އާދަޔާ ޚިލާފު މޭވާއާ އެއްގޮތްކަން ދައްކުވައިދޭ ލަފުޒެކެވެ.
އާދަކާދައިން އެންޓާކްޓިކްގެ ފިޔަ ތަރި ގްރޫޕްގައި ހިމެނެނީ އެއް ވައްތަރެއް ކަމަށްވާ ޕްރޮމަޗޮކްރިނަސް ކެރްގްއެލެންސިސް އެވެ. ނަމަވެސް އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި އެމެރިކާގެ ސައިންސްވެރިން ގުޅިގެން ކުރި މަސައްކަތުން ހީވެސް ނުކުރާ ފަދަ ނަތީޖާތަކެއް ލިބުނެވެ. ދެކުނު ކަނޑުގައި ދުއްވައިގެން އެ ޓީމުން ކުރިން ނޭނގޭ ހަތަރު ވައްތަރެއް ހޯދުމުގެ އިތުރުން ފުރަތަމަ ގޯސްކޮށް ދެނެގަނެވުނު ވަކި ވައްތަރެއް އަލުން ގިންތިކޮށްފައިވެ އެވެ.
އެންޓާކްޓިކް ސްޓްރޯބެރީ ފިޔަ ތަރި ހަގީގަތުގައި ތަފާތުކޮށްދޭ ކަމަކީ އޭގެ އަތްތިލަ ގިނަ ކަމެވެ. މިކަހަލަ ގިނަ ތަރިތަކުގައި 10 އަތް ހުންނައިރު، އަލަށް ހޯދި މި ބާވަތުން ފާހަގަކޮށްލެވޭ 20 އަތްހުރެއެވެ.
މި ހޯދުމަކީ އެންޓާކްޓިކް ފިޔަ ތަރި ކެޓަގަރީގެ ތެރޭގައި ފެނުނު ވަރަށް އިލްމު ފުޅާވެފައިވާ ހޯދުމެކެވެ. އަލަށް ދެނެގަނެވުނު ހަތަރު ބާވަތް ހިމެނުމާއި، ކުރިން ހޯދިފައިވާ ނަމޫނާތައް އަލުން ގިންތިކުރުމުގެ ސަބަބުން ޖުމްލަ ތަފާތު އަށް ވައްތަރެއް ޕްރޮމަކޯކްރިނަސް ގިންތީގެ ދަށަށް ގެނެވިފައިވެއެވެ. މިހާރު ފެނިފައިވާ ވައްތަރުތަކުގެ ތެރޭގައި މިބާވަތުގެ 20 އަތް ހުންނަ ސޫތްޕާއި 10 އަތް ހުންނަ ދެ ބާވަތުގެ ސޫފި ހިމެނެއެވެ.
އެންޓާކްޓިކް ސްޓްރޯބެރީ ފިޔަ ތަރި ދިރިއުޅޭ ތަން އޮންނަނީ ކަނޑުގެ ސަތަހުގެ އަޑީގައި 215 ފޫޓާއި 3،840 ފޫޓާ ދެމެދުގެ ފުންމިނެއްގަ އެވެ.
އާ ބާވަތްތައް ހޯދުމަކީ އާދަޔާ ހިލާފު ކަމެއް ނޫން ނަމަވެސް، ޞައްޙަ ގޮތުގައި ގިންތިކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ ފުޅާ މަސައްކަތަށް ގިނަ ފަހަރަށް ފަރުވާކުޑަވެއެވެ. ގްރެގް ރޯސް ފާހަގަކުރައްވާ ގޮތުގައި ސެން ޑިއޭގޯގެ ޔުނިވާސިޓީ އޮފް ކެލިފޯނިއާގެ ސްކްރިޕްސް އިންސްޓިޓިއުޝަން އޮފް އޯޝަނޮގްރަފީގައި ހުންނަ އޭނާގެ ލެބުން އަހަރަކު ދިހައަކާއި ފަނަރަ އާ ވައްތަރެއް ހޯދައި ދެނެގަނެ އެވެ. ގޮންޖެހުމަކީ މި ޚާއްޞަ ސޫފިތައް ހޯދުމެއް ނޫނެވެ. އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި އެ ސޫފިތަކަށް ނަންދީ ކެޓަގަރީ ކުރުމުގެ ފަރުވާތެރި މަސައްކަތެވެ.
އެންޓާކްޓިކް ސްޓްރޯބެރީ ފިޔަ ތަރިއަކީ އަދިވެސް ކަނޑުގެ ބިމުގެ ދަށުގައި ސިއްރުތަކެއް ވާކަމުގެ ހެކިތަކެކެވެ. އޭގެ ތަފާތު ސިފައާއި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބަދަލުވުންތަކުގެ ސަބަބުން ކަނޑުގެ ދިރުންތަކުގެ މުއްސަނދި އަދި ތަފާތު ދުނިޔެއަށް ކުޑަ އަލިކަމެއް ލިބިގެންދެއެވެ. ސައިންސްވެރިން ފުން ސަރަހައްދުގެ ފޮރުވިފައިވާ ޚަޒާނާތައް ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރިއަށް ގެންދާއިރު، ކޮންމެ އާ ހޯދުމަކުން އަހަރެމެންގެ ޕްލެނެޓްގެ ކަނޑުތަކުގެ އަޑީގައި ގަބޫލުނުކުރެވޭ ފަދަ ތަފާތު ޖާދޫތަކެއް އެކުލެވިފައިވާތަން ފެންނަމުން ދެއެވެ.
