އިނގިރޭސި ސިފައިން އައްޑުއަށް އައުމުގެ ވާހަކައާއި އޭގެ ފަހުން ވެވުނު އެއްބަސްވުންތައް

އައްޑުއަތޮޅުގެ ގަމުގެ މައްސަލަ އަކީ އޮޅުންބޮޅުން ބޮޑު ޑިޕްލޮމެޓިކު ހަރަކާތްތަކެއް ހިނގަމުންދާ ސްޓޭޖަކަށް ވެގެންދިޔަ 1959 ވަނަ އަހަރުގެ ހޫނު މޫސުމާހަމަޔަށް ފަހަތަށް ޖެހިލަމާ ހިނގާށެވެ. އޮގަސްޓް މަހުގެ 13 ވަނަ ދުވަހު ސިންގަޕޫރުގައި ހުންނަ އެއްވަނަ ބެޓޭލިއަން ކަމަށްވާ ދަ ޗެޝަރ ރެޖިމެންޓްގެ ޓީމެއް ގަމަށް ދިޔައެވެ. އެމީހުންގެ މިޝަންއަކީ އާރް.އޭ.އެފްގެ ސިފައިންނާ އެއްބާރުލުމާއި އެއާ މޮބިލިޓީގެ ސިލްސިލާ ތަމްރީނުތަކެއް ކުރުމާއި، ވަކީން ޚާއްސަކޮށް ގަމުގައި ހުންނަ ރޯޔަލް އެއާފޯސް ސްޓޭޖިންގ ޕޯސްޓް ޓެސްޓްކުރުމެވެ.

ނަމަވެސް މި ހަރަކާތުގެ ހަގީގީ ސިފައާ މެދު ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ޝައްކު އުފެދިފައި އޮތުމުން، ހާއްސަކޮށް އިނގިރޭސި ސަރުކާރުން ދިވެހި ސަރުކާރަށް ހުށަހެޅި ބަޔާން ނެރުނު ވަގުތަށް ބަލާއިރު އެ ޒިޔާރަތަކީ ރޫޓިން ފަރިތަކުރުމަކަށްވުރެން މާ ބޮޑު ޒިޔާރަތެއްކަން ހާމަވުމުން އެކަމުގެ ސުވާލު ބޮޑުވެގެން ދިޔައެވެ. އެއީ ރޯޔަލް އެއާފޯސްގެ ސްޓޭޖިން ޕޯސްޓެއްގެ ގޮތުގައި ގަމުގެ މޮބިލިޓީ ހުރިގޮތާމެދު ކުރެވުނު އިމްތިހާނެކެވެ. މިއީ އެމަޖެންސީ ހާލަތެއް ދިމާވުމުން ޖަވާބުދާރީވެ، ދިވެހި ސަރުކާރަށް ފޯރުކޮށްދޭ ވަރުގަދަ އިންޒާރެއް ކަމަށް ދައްކުވައިދޭން އިނގިރޭސިން އަވަސްވެގަތެވެ.

މިކަމުގެ ފަސްމަންޒަރަކީ އޮގަސްޓް މަހުގެ ފަސް ވަނަ ދުވަހު ކޮލަމްބޯއިން ނެރުނު ނޫސް ރިޕޯޓެއްގައި ހުވަދު އަތޮޅުގައި ހިނގި ހަމަނުޖެހުން ސިފަކޮށް، ވެރިރަށް މާލޭގެ ހަނގުރާމަވެރި ބާރަކާ ކުރިމަތިވެ ފަސް މީހުންގެ ފުރާނަގެއްލި ބަޔަކަށް އަނިޔާ ލިބުނު ކަމަށް ބުނެ އެވެ. އިނގިރޭސިން، އޭގެ ޖަވާބުގައި، ރޯޔަލް އެއާފޯސް އިންސްޓެލޭޝަންތައް ހުންނަ ރަށްތަކުގެ ކައިރީގައި އެކަހަލަ ކުރިމަތިލުންތަކަށް ހިތްވަރު ނުލިބޭނެހެން ހެދުމަށް މަދު އަދަދެއްގެ ސިފައިން ފޮނުވި އެވެ.

ނަމަވެސް ދިވެހި ސަރުކާރަށް އިނގިރޭސި ސިފައިންގެ މި ހަރަކާތް ފެނުނީ ތަފާތު ގޮތަކަށެވެ. އެހެންވެ އޮގަސްޓް މަހުގެ 14 ވަނަ ދުވަހު އިނގިރޭސިން ސިފައިން ގަމަށް ދިއުމާ ދެކޮޅަށް ރަސްމީކޮށް މުޒާހަރާއެއް ކުރިއެވެ. ބަޣާވާތް ކުރި ފަރާތްތަކަށް އިނގިރޭސިވިލާތުން ހިތްވަރުދީ، ގަން ބޭނުންކުރުމާ ގުޅޭ އެއްބަސްވުންތަކާ ޚިލާފުވެ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނީ ގޮތުން އުފެދިފައިވާ ސަރުކާރުގެ މަސްލަހަތާ ހިލާފަށް އަމަލުކުރާ ކަމަށް ސަރުކާރުން ތުހުމަތުކުރި އެވެ.

ސިޔާސީ ފަސްމަންޒަރު އޮޅުންބޮޅުންވެފައި ވަނީ، އިނގިރޭސި ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުން ތާއީދުކޮށް އިއުލާންކުރި އަފީފުގެ ވެރިކަން ފުނޑުފުނޑުވަމުން ދިޔަ ވަގުތުއެވެ. އެހެން އެވީ އެ ވެރިކަމުގެ ސަރަޙައްދީ މަސްލަހަތަކަށް އާންމުންގެ ހޭލުންތެރިވުމުން ކަމަށް ދިވެހި ސަރުކާރުން ބުނަމުން ދިޔައެވެ. ހަތިޔާރު ނެތް އާބާދީއެއް ކަމަށްވާ އައްޑޫގައި ތިބި ރައްޔަތުންގެ ފަރާތުން، ހަތިޔާރު އެޅި އިނގިރޭސި މުވައްޒަފުންނާއި ތަންތަނަށް އެއްވެސް ނުރައްކަލެއް ނެތް ކަމަށް ބުނެއެވެ. އެއީ އަފީފްގެ ފެކްޝަން ފުނޑުފުނޑު ކުރުމަށް އަމާޒުކޮށްގެން ކުރިއަރަމުން އަންނަ މަގުބޫލު ހަރަކާތެއް ކަމަށް ވެސް ސަރުކާރުން ދައުވާކުރި އެވެ.

މިކަމުގެ ޓެންޝަން ބޮޑުވަމުން ދިޔަ ވަރަކަށް ގަމަށް އިނގިރޭ ސިފައިން ދާ ދިއުމަކީ ހަތިޔާރު ނެތް އައްޑުގެ ރައްޔިތުންނަށް ދޭ ޖަވާބެއް ނޫން ކަމަށާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސަރުކާރުގެ އެދުންތަކާ ހިލާފަށް ވެރިކަމެއް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ހިތްވަރު ދިނުން ކަމުގައި ސަރުކާރުން ދެކެއެވެ. ބަޣާވާތް ކުރި މީހުންނާއި ސަރުކާރާ ދެމެދު ސުލްހަ ކުރުމަށް އިނގިރޭސިން ހުށަހެޅި ރަނގަޅު ހުށަހެޅުންތައް ބެލެވުނީ އަޑި މާ ނުބައި ކަމެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.

ޖަވާބުގައި ދިވެހި ސަރުކާރުގެ މަންދޫބު އަލިއަޅުވާލެއްވީ އިނގިރޭސި ސިފައިން ގަމަށް ގެނައުމަކީ ގަން ބޭނުންކުރުމާ ގުޅޭ ގޮތުން މިހާރު ވެފައިވާ އެއްބަސްވުންތަކާ ހިލާފު ކަމެއް ކަމަށާއި ލަންޑަނުގައި މަޝްވަރާތަކުގައި އެކުލަވާލެފައިވާ ހެޔޮއެދުމުގެ މާހައުލަށް ބުރޫއަރާ ކަމެއް ކަމަށެވެ. އަނެއްކޮޅުން އިނގިރޭސިން އެމީހުންގެ އަމަލުތައް ދިފާއުކުރީ 1953 ވަނަ އަހަރު ގަމުގައި ސްޓޭޖިން ޕޯސްޓެއް ގާއިމް ކުރުމަށް ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމާ ގުޅުވައިގެންނެވެ.

އެ އެއްބަސްވުމަށް ތަބާވާ ކަމަށް އިނގިރޭސިން ބުނި ނަމަވެސް، ދިވެހި ސަރުކާރުން ބުނީ އެ ޝަރުތުތަކަކީ ޚުދު އޭގައި ދެބަސްވުންތަކެއް ހުރި ޝަރުތުތަކެއް ކަމަށާއި އިނގިރޭސިވިލާތުން އެފަދަ ފިޔަވަޅެއް އެޅުމުގެ ހުއްދަ ނުދޭ ކަމަށެވެ. އިނގިރޭސިވިލާތުގެ މަންދޫބަކު ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި އެއްބަސްވުމުގައި އިޝާރާތްކޮށްފައިވަނީ ގަމުގެ ސްޓޭޖިން ޕޯސްޓަކާއި ހިތަދޫ އައިލެންޑްގައި ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަނެއް ހެދުމަށެވެ.

މި ޑިޕްލޮމެޓިކް "ފައިވިއްދުމުގެ" ތެރޭގައި ދިވެހި ސަރުކާރުން ވަނީ އިނގިރޭސިންގެ ރަނގަޅު އޮފީހުން ހުށަހެޅި ހުށަހެޅުމަށް ސާފުކޮށް ދެކޮޅުހަދައި، ލަންޑަނުގައި މަޝްވަރާ ކުރުމަށް ދިން ދައުވަތުތަކަށް ދެކޮޅު ހަދއިފައެވެ. އެމީހުންގެ މަރުކަޒު ހުރި އައްޑޫ އަތޮޅުގައި ހިނގި ބަޣާވާތުގެ ސަބަބުން އިތުރު ޓެންޝަންގެ ފަށަލައެއް އިތުރުވުމުން ހާލަތު އިތުރަށް އޮޅުންބޮޅުންވެގެން ދިޔަ އެވެ.